Bouwstenen van een Free Range Horses Paradise
Of te wel… welke aspecten maken van een paardenhuis een paardvriendelijke Thuis?
Hoe moet je je een FRH-Paradise voorstellen? Grofweg is dit een puzzel van paddocks waarop voedsel, water, beschutting, enzovoort worden aangeboden. Deze paddocks zijn met elkaar verbonden door paden, die we ook wel tracks of routes noemen. Die tracks en paddocks slingeren over het perceel en vormen de weides. De kudde leeft hoofdzakelijk op deze paddock en krijgt beperkt toegang tot de weides (voor paarden met stofwisselingsproblemen en hoefbevangenheid is dit dus een haalbare oplossing).
Hieronder geef ik je tot enkele oplossingen voor elke bouwsteen. Hopelijk inspireren ze tot oplossingen die voor jouw kudde en perceel haalbaar zijn.
Kijk ook op mijn Pinterest borden!
Succes!
PS: ik plaats bij sommige bouwstenen en oplossingen links naar de wetenschappelijke onderzoeken.
Stimuleer rondtrekken
Laat je paard niet zijn volledige dagrantsoen op 1 plek opeten. Verdeel zijn dagrantsoen over meerdere voederplekken. En spreid deze ook zo ver mogelijk uit elkaar. Al je weinig plaats hebt, kan je het dagrantsoen ook nog eens verdelen over verschillende tijdstippen.
Plaats voederplekken en het water ver van elkaar. Dit heeft ook voordelen betreffende de interne competitie tussen paarden.
Plaats ingangen naar weides zo ver mogelijk van de favoriete paddock.
Plaats hindernissen op rechte lijnen. Dit maakt van rechte lijnen een slalom wat weer extra meters bewegen oplevert.
Vul niet elke voederplek zodat de paarden meer moeten gaan zoeken waar het ruwvoer zich die dag bevindt. Dit heeft ook voordelen naar interne competitie tussen de paarden.
Verstop lekkernijen (zie ruwvoer) op aparte punten langs de track. Stimuleer de nieuwsgierigheid dat er misschien wat lekkers te verdienen is.
Tracks en paddocks
Teken je paden en paddocks zo dat de kudde of opgejaagd paard zich niet kan klemlopen in een doodlopend straatje. Een 8-vormige track is het minimale (dus rond 2 weides). Een cirkel rond een weide of een een lus rond een lekkere kruidenborder kunnen op een krap perceel een oplossing zijn.
Maak brede paden zodat geen enkel paard een pad kan blokkeren (dus minimaal 3,5 meter breed) en dat er tijdens een kudde-galoppade ruimte is om uitslaande benen te ontwijken.
Geef elke paddock een in- en een uitgang. Zo kunnen ze elkaar ontwijken zonder te kruisen of eens lekker doorracen.
Een poel, kruidenweide, eetbare haag, hindernissen, zandbergen, verharde stukken pad, rotsblokken, bomen zorgen voor eindeloze variatie (sommige zijn wel vergunningsplichtig dus let op).
kwalitatief Ruwvoer
Geef kwalitatief ruwvoer en varieer. Kies liever voor hooi dan voordroog. Voordroog is namelijk een product dat meestal bestaat uit amper gedroogd gras dat vaak voor koeien is bestemd (en dus veel meer eiwitten bevat) en deels gist in de luchtdichte verpakking. Maar ook in het hooi zijn er verschillen zoals grof- of fijnstengelig, met of zonder kruiden, … Wissel af maar geef enkel proper, droog, prettig ruikend product. En let op de lichaamsconditie van de kudde.
Beperk je niet tot gras en hooi maar bied ook kruiden, takken van eetbare bomen en struiken aan. Berk, Tamme Kastanje, Wilg, Linde, Meidoorn, Hondsroos… vallen meestal in de smaak. Je kan ook opteren om een eetbare haag aan te planten langs de randen en de paarden daar (al dan niet) beperkt toegang tot te geven.
Geef dagelijks vers ruwvoer. Zo voorkom je dat regen of zand te veel invloed heeft op de kwaliteit.
Doe netten over het hooi zodat verspilling en schrokken vermeden worden, dat is prettig voor je portemonnee en het verlengd aanzienlijk de tijd die nodig is om het dagelijks rantsoen op te eten. Ga niet kleiner dan 3cm als maaswijdte.
bereken het Dagrantsoen
Elk pondje komt door het mondje. Geef dus de juiste hoeveelheid aan je paard/kudde. Ik schreef een uitgebreid artikel over voeding en dat vind je hier.
Door het dagrantsoen te portioneren op verschillende plaatsen en op verschillende tijden, stimuleer je beweging.
Vul niet altijd elke voederplek zodat de kudde op zoek moet gaan waar het eten te vinden is.
Varieer tussen gras, hooi, kruiden, takken, … zodat verschillende vezels het gebit en darmen gezond houden en je geen dure vitaminesupplementen moet geven.
Dek het ruwvoer af met netten (het zogenaamde slow-feeder systeem) om schrokken en verspilling te vermijden en de tijd die ze nodig hebben te rekken.
Competitie in de kudde
Hou de competitie voor basisbehoeftes tussen de kuddeleden laag. Zorg voor meer eetplekken dan paarden zodat ieder in rust altijd aan het eten geraakt.
Voorzie een ruime toegang tot water zodat bij strubbelingen het wegvluchtende paard veilig weg kan en de toegang niet geblokkeerd kan worden door een bazig type. Geef de paarden de kans om met meerdere tegelijk te drinken. In grote waterbakken of op verschillende plekken. Dan blijft het laagste paard niet achter als de kudde weer vertrekt.
Geef voldoende ruimte en steeds minstens een in- én uitgang in paddocks, schuilplekken, … om te vermijden dat gekibbel en fysieke confrontaties te hoog oplopen. Rond hoeken af zodat paarden zich niet vast lopen. Plaats geen palen of objecten op vluchtroutes. Zeker als ze nog maar net naar de nieuwe Paddock Paradise zijn verhuisd moet je extra oplettend zijn.
Denk er aan dat elke verandering in de kudde-samenstelling de hele stabiliteit van de hiërarchie ondersteboven keert. Het is een natuurwet dat een stabiele hiërarchie rust en ontspanning brengt in een groep dieren.
Beschutting en schuilen
Bouw een ruime beschutting met minstens 2 doorgangen zodat een paard zich niet klem kan lopen. Bij grote hiërarchie verschillen is het ook een oplossing om 2 schuilplekken in elkaars buurt te plaatsen zodat er toch samen geschuild kan worden zonder interactie uit te lokken.
Plaats de dichte kant loodrecht op de heersende regen- en windrichting. In onze buurt is dat Zuidwest. Maar sneeuw komt vaak uit het Noordoosten.
Beschutting tegen de hete zomerzon (en vliegen) moet er ook zijn. Liefst op een plek waar dan een briesje ontstaat.
Voorzie ook tijdelijke eetplekken in de schuilplekken zodat een paard bij extreem weer niet tussen schuilen en eten hoeft te kiezen. Maak de schuilplek dus groot genoeg (denk aan het onderlinge gekibbel). Met hooinetten die je ophangt ben je snel gesteld.
Hou rekening met het reliëf en plaats de beschutting op het hoogst gelegen deel van je perceel. Voorzie afvoerkanalen naar bijvoorbeeld een poel of gracht.
Check de wettelijke mogelijkheden in Vlaanderen hier.
Bodembeheer
Je grootste uitdaging is om te voorkomen dat je paarden te lang in de modder staan (ivm hoefgezondheid). Het gewicht van je geliefde viervoeter trapt de bodem helemaal in elkaar waardoor het water niet meer naar diepere lagen kan doorsijpelen en dus bovenop blijft staan.
Je zal al snel de diepergelegen paadjes zien ontstaan die paarden steeds nemen. Leg regelmatig hindernissen zodat paarden hun paadjes verleggen.
Lees het reliëf van je perceel en plaats schuilplekken op hoogst gelegen grond. Voorzie afvoerkanalen die het overtollig water afvoeren naar een greppel of poel. Vang regenwater van het dak op. En gebruik het als drinkwater. Als het mag van je vergunning, verhoog en verhard de vloer van de schuilplek. Denk er wel aan dat de modder dan ontstaat op de op- en afstaproutes.
Verplaats de voederplekken regelmatig.
Voer grof zand aan op de plekken die te erg worden (let op, reliëf aanpassingen zijn in principe ook vergunningsplichtig in landbouwzone). Let op met zavel want dit staat bekend om de goede waterhoudende kwaliteiten (en dat wil je dus juist niet).
Er zijn in de handel een divers gamma aan grindtegels, paddocktegels, betonplaten, en dergelijke. Kijk ook eens bij stalvloeren in de landbouw. De aanleg zijn vaak duur en arbeidsintensief maar zijn wel grondige oplossingen.
Speel met verhardingen maar let op dat ze waterdoorlatend zijn anders verplaatst het modderprobleem zich in plaats van op te lossen. Proper puin (koop bij een geregistreerde leverancier met certificaat) kan zeker een meerwaarde zijn voor de natuurlijke slijt van de hoeven te bevorderen.
Schors of houtsnippers zijn eerder een lange termijn oplossing. Lees meer erover in dit artikel.
Mest
In Vlaanderen is ook de mestproductie en opslag bij particuliere paardenhouders gereglementeerd. Afhankelijk van de grootte van je perceel en het aantal paarden zijn er een aantal voorwaarden.
Onder welke definitie je valt, je moet toch van je mest af.
Er zijn 2 mogelijkheden:
Je laat het ophalen door particuliere moestuiniers, een landbouwer of een loonwerker. Door slim te onderhandelen hoeft je dat bij deze laatsten niets te kosten. Hou rekening met de teeltperiodes die gunstig zijn voor hen en maak de mestopslag makkelijk bereikbaar voor hen.
De andere optie is zelf composteren. Mest composteren is een ambacht. Je wilt zeker zijn dat wormen, eitjes, ziektes en dergelijke zeker dood zijn. Dus verdiep je in het composteringsproces als je het zo wil aanpakken. Indien je kwalitatieve en veilige compost kan maken is dat een uitstekende verbeteraar voor je weides.
Een volwassen paard produceert 15,5 ton mest/jaar of te wel 22m3 mest/jaar.
Poetsplaats
Klinkt als een mensenluxe maar dat is niet helemaal waar. Jouw bekapper, tandarts, dierenarts, therapeut zal het beste resultaat geven als hij/zij droog en uit de wind staat.
En zelf is het prettig om je paard uit de wind en regen na te kijken, te poetsen, op te zadelen, bij te voeren, medicatie toe te dienen, …
Ziekenboeg
Soms is het toch nodig om ze even apart te zetten. Zorg voor een kleine paddock waar ze wel kunnen stappen maar niet op hol gaan (20m2). En leg deze paddock tegen de kudde-paddock aan zodat vriendjes toch dichtbij kunnen komen.
Misschien heb je die ook wel nodig voor de integratie van nieuwe kuddeleden?
Mensenluxe
Bedenk wat je wil doen met je paard. Een piste? Een ronde koraal? Een agility parcours?
Een toilet is ook prettig.
Een afgesloten materiaalhok is ook noodzakelijk.
