Barbara Hoekstra

View Original

Modder Focker!

Barbara Hoekstra

Het is winter dus we hebben last van … modder

Modder is een groot probleem:

  • nattigheid maakt de hoef week en ontvankelijk voor allerlei infecties zoals rotstraal

  • de koude van modder is niet goed voor de gewrichten die erin ondergedompeld zijn

  • de weke huid in de koot raakt beschadigd door het zand en wordt ontvankelijk voor infecties zoals mok

  • de ondergrond is glad en verhoogt de kans op blessures bij een kudde-ruzie of een snel manoeuvre. Ook al staat je paard sterk op zijn benen, de kans op uitglijden is hoger dan bij een droge grond.

  • stilstaande plasjes vermengd met urine of mest is een bron van schadelijke bacteriën en begint snel te stinken.

  • je schept gigantisch veel zand mee bij het uitmesten. Dat is fysiek zwaar maar ook zonde want dat verlies je aan de loonwerker of landbouwer die je mest komt oppikken.

Hoe ontstaat modder?

Ongeacht de soort bodem, modder ontstaat altijd omdat de macroporiën in de bodemstructuur die water opslaan en afvoeren naar de onderste lagen verdwenen zijn. In vaktermen heet dit een verdichte bodem. Die poriën zijn als het ware dichtgeklapt, verdrukt door het gewicht op de oppervlakte. Dat kunnen dus je paarden zijn en/of de zware tractor of Caterpillar waarmee je op de paddock rondrijdt.

Afhankelijk van het type bodem heb/had je veel macroporiën (zoals zand) of weinig (zoals klei). Dus eigenlijk heb je een waterprobleem.

Voorkomen is echt gemakkelijker!

Voorkomen is in dit geval echt heel veel makkelijker dan genezen. Spreid de druk op de veel gebruikte plekken zo goed mogelijk. Varieer de looproutes die je paarden nemen door hindernissen te leggen. Rijd niet met te zware machines of varieer hoe je ermee rijdt. Leg waterdoorlatende verharding op de vaste manoeuvreerplekken. Verplaats regelmatig de eetplekken van de paarden zodat ze niet urenlang in de modder staan.

Maar wat doe je om modder op te lossen?

Symptoombestrijding

Je kan voor 2 soorten aanpak kiezen: de korte termijn of de lange termijn. Voor de korte termijn bestaan er in de handel oneindig veel oplossingen zoals paddockroosters, grindtegels, betonplaten, grasdallen, gecertificeerd puin, meters zand … en in de veeteelt vind je er nog meer. Niet goedkoop, moeilijk en zwaar om aan te leggen en vaak mag dit niet van de gemeente. Hier geldt wel de stelling, hoe zwaarder het materiaal of hoe dikker de laag, hoe beter. Paarden veroorzaken hoge puntbelasting dus met een tegeltje van 5cm dik ben je meestal niet gesteld. De korte termijnoplossingen bestrijden vaker eerder de symptomen dan de oorzaak en verplaatsen meestal het modderprobleem.

Oorzaak oplossen

De lange termijnoplossing gaat aan de slag met de oorzaak: verdichting. Om verdichting op te lossen moet je terug structuur in de bodem brengen zodat het overtollig water weer weg kan. Dit is wat landbouwers (helaas nog zelden) doen: structuurrijke materialen zoals stro, compost, houtsnippers, teeltresten op de bodem brengen en dan onderwerken. Maar dat is voor onze paddocks vaak praktisch moeilijk. Je kan echter ook het bodemleven voor je laten werken maar dan moet je die wel voorzien van lekkers.

Laat het bodemleven voor je werken

Om een lang verhaal kort te maken: het bodemleven heeft organisch materiaal nodig om van te leven. Dit organisch materiaal kan je in allerlei vormen aanbieden maar voor ons, paardenhouders, zijn grove houtsnippers het meest geschikt. Door een dikke laag van minstens 50cm over de modder te kiepen, wordt de puntbelasting van de hoeven beter verdeeld en lopen de paarden meteen niet meer door de modder. Snippers hebben ook de eigenschap om vocht op te slurpen. Dus in die zin is het probleem ook op korte termijn opgelost.

De snippers zakken snel in de modderlagen en nemen door hun grillige vorm lucht mee de grond in. Het leven dat aanwezig is op de snippers, krijgt door het vocht een boost en het verteringsproces begint. Schimmels en bacteriën (niet schadelijke voor paarden!) ‘eten’ van de snippers en trekken op hun beurt schimmel- en bacterie-etende diertjes aan. Deze diertjes trekken op hun beurt weer andere, grotere diertjes aan die op hun beurt weer andere aantrekken. Zo ontstaat er een gebalanceerd voedselweb in de bodem. In dit verhaal zijn de strooiselwormen en de regenwormen erg belangrijk. Het zijn zij die oppervlakkige en diepe verticale kanalen graven die dus… jaja… het water afvoeren naar de diepere lagen.

Door dat gefriemel en gevreet van de snipperlaag is die al snel niet meer zo duidelijk te onderscheiden van de modderlaag. Op dat moment gooi je er weer een nieuwe laag op. Na een aantal jaar heb je een prachtige, luchtige toplaag, die desondanks de zware betreding snel terugveert en goed draineert.

Een schematische voorstelling van een gezond bodemleven (Bron ILVO).

Je brengt dus met de snippers een heel nieuw leven in je bodem in. Afhankelijk van hoe erg je bodem verdicht is spreken we van een activatie (heel erg verdicht), herstel (beetje verdicht) of boost (weinig verdicht). Ook hier is een regel: hoe langer je wacht, hoe minder bodemleven en hoe langer het herstel op zich laat wachten. Dus grijp snel in!

Geboeid door de bodem? Ons eigen ILVO is een wereldautoriteitop het vlak van bodemkennis en onderzoek. Check de referenties onderaan dit artikel.

Tips van de professional

  • leg een laag van minstens 50 cm op de modder.

  • herhaal van zodra de vertering aan de oppervlakte is (dus ongeacht er nog ligt).

  • weet welke bomen of struiken erin zitten (geen giftige!) want de paarden gaan dat de eerste keer willen onderzoeken.

  • kies bij voorkeur voor snippers uit de najaarssnoei (zonder blad dus).

  • hoe grovere snippers (10cm) hoe langer ze meegaan, eventueel fijne snippers onderop bij de eerste keer en de grove erboven.

  • kies onbehandeld hout!

  • hoe harder de houtsoort, hoe trager de vertering.

Waar vind je houtsnippers?

In Vlaanderen wordt dit vaak op de recyclageparken of bij de intercommunale aangeboden. Professionele composteringen, tuinaannemers, boomverzorgers hebben er vaak ook. Let op, dit product is géén afval (meer) dus verwacht dat je zult moeten betalen. De gemeentelijke of intercommunale prijzen liggen rond 7 tot 12 euro per m3. Uiteraard rekenen de professionele aanbieders meer. De kwaliteit is door de jaren er flink op vooruit gegaan omdat houtsnippers nu als grondstof naar de biomassa-industrie gaan. En die sector eist zuivere stromen.

Houtsnippers komen in allerlei varianten: vermalen boomwortels (zijn vaak goedkoper omdat ze zand bevatten); schorssnippers (let op dat ze niet chemisch gekleurd zijn!); mulch (verzamelnaam en vaak een recyclageparkbenaming). Hieronder staan foto’s van hoe snippers er allemaal uit kunnen zien.

En dan de finishing touch…

Plant wateropslurpende bomen en heesters op de natste plekken. Wilg, Els, Populier, … zijn bomen die je aan waterkanten vindt. Zij zijn dus uitstekend als bovengrondse wateropslag en een mooie bron van eigen snippers. En de paarden vinden ze nog lekker ook!

Referenties